Strona główna / non profit

non profit

29.03.2025

5 min czyt.

Co to jest organizacja non-profit?

Organizacja non-profit to jednostka prawna, której celem są działania społeczne, a nie generowanie zysków. Wszystkie środki finansowe przeznacza na realizację swojej misji, zamiast dzielić je między udziałowców.

Charakterystyczne cechy takich organizacji obejmują:

• brak nastawienia na zyski,
• realizowanie społecznych celów,
• pozyskiwanie funduszy z różnych źródeł, jak dotacje publiczne, darowizny i składki członkowskie,
• działanie jako stowarzyszenia lub fundacje.

W Polsce tego typu organizacje najczęściej angażują się w edukację, ochronę zdrowia, pomoc społeczną oraz ochronę środowiska. Wspierają również lokalne społeczności. Starają się rozwiązywać specyficzne problemy i wnoszą wkład w zmiany społeczne.

Charakterystyka organizacji non-profit

Organizacje non-profit funkcjonują na odmiennych zasadach niż firmy komercyjne, ponieważ ich głównym celem jest realizacja misji społecznej, a nie generowanie zysków.

Oto najważniejsze cechy charakteryzujące te organizacje:

• misja społeczna skupiają się na realizacji celów społecznych i aktywnie działają na rzecz dobra wspólnego, starając się rozwiązywać konkretne problemy społeczne,
• struktura finansowa nie dzielą wypracowanych środków pomiędzy członków ani akcjonariuszy; wszystkie dochody są przeznaczane na cele statutowe. organizacje te dbają o przejrzystość finansową i pozyskują fundusze z różnych źródeł takich jak dotacje czy darowizny,
• zarządzanie często członkowie angażują się w działalność społeczną, z wolontariatem jako istotnym elementem ich pracy. decyzje podejmowane są w sposób demokratyczny, co sprzyja zachowaniu niezależności organizacji,
• forma prawna przeważnie działają jako stowarzyszenia lub fundacje posiadające osobowość prawną, określając samodzielnie swoje cele oraz programy działania,
• zasady działania ich aktywność opiera się na dobrowolności i jawności działań, a sama organizacja nie jest ukierunkowana na osiąganie zysków.

Rodzaje organizacji non-profit

W Polsce organizacje non-profit przybierają różne formy prawne, co pozwala skutecznie realizować rozmaite cele społeczne.

• stowarzyszenia – tworzą je grupy osób, które dobrowolnie się zrzeszają, ich celem jest wspólna działalność na rzecz społeczności, funkcjonują dzięki zaangażowaniu członków, posiadają osobowość prawną, co daje im niezależność.
• fundacje – powstają z inicjatywy fundatorów posiadających określony cel społeczny, operują majątkiem przeznaczonym na realizację tego celu, działalność ich obejmuje różnorodne dziedziny zgodne ze statutem, często koncentrują się na wspieraniu wybranych grup społecznych.
• spółki non-profit – działają w oparciu o przepisy prawa, nie dzieląc zysków między udziałowców, wszystkie zarobione środki przeznaczają ponownie na swoje cele statutowe.
• inne podmioty – w ich skład wchodzą m.in.: spółdzielnie socjalne, kluby sportowe oraz organizacje pożytku publicznego.

Każda z wymienionych form kieruje się własnymi zasadami funkcjonowania, lecz łączy je wspólny cel: służba społeczeństwu bez dążenia do osiągania zysków finansowych.

Obszary działalności organizacji non-profit

Organizacje non-profit pełnią kluczową rolę w obszarach społecznych wymagających szczególnego wsparcia i zaangażowania. Oto najważniejsze dziedziny ich działalności:

• pomoc społeczna: oferują wsparcie dla osób borykających się z ubóstwem, opiekują się seniorami oraz osobami z niepełnosprawnościami, a także pomagają rodzinom w trudnych sytuacjach życiowych,
• działalność charytatywna: angażują się w zbiórki funduszy na określone cele, organizują pomoc rzeczową i wspierają lokalne inicjatywy,
• integracja społeczna: przeciwdziałają wykluczeniu społecznemu poprzez aktywizację zawodową bezrobotnych oraz oferowanie wsparcia mniejszościom i grupom marginalizowanym,
• ochrona zdrowia: promują profilaktykę zdrowotną, organizują darmowe badania oraz wspierają pacjentów cierpiących na różne schorzenia,
• edukacja: prowadzą warsztaty edukacyjne i realizują programy mające na celu wyrównywanie szans dzieci i młodzieży,
• ochrona środowiska: zajmują się edukacją ekologiczną społeczeństwa, realizacją projektów proekologicznych oraz ochroną zagrożonych gatunków zwierząt i roślin.

Te działania pokazują, jak istotną rolę odgrywają organizacje non-profit w budowaniu lepszej przyszłości dla nas wszystkich.

Przykłady działalności organizacji non-profit

Organizacje non-profit podejmują się wielu różnych inicjatyw, które można podzielić na kilka kluczowych obszarów:

• pomoc charytatywna – inicjują zbiórki finansowe dla potrzebujących, wspierają ofiary katastrof naturalnych i innych nieszczęść, pomagają rodzinom w trudnych sytuacjach materialnych.
• edukacja – organizują warsztaty dla dzieci i młodzieży, prowadzą programy wyrównujące szanse edukacyjne, oferują szkolenia i kampanie informacyjne.
• wsparcie społeczne – udzielają pomocy osobom z niepełnosprawnościami, integrują mniejszości etniczne, aktywizują zawodowo osoby bezrobotne.
• kultura i sztuka – przygotowują festiwale oraz wydarzenia kulturalne, wspierają lokalnych twórców, dbają o ochronę dziedzictwa kulturowego.
• ochrona środowiska – zajmują się ochroną zagrożonych gatunków zwierząt, prowadzą działania edukacyjne dotyczące ekologii, realizują projekty mające na celu ochronę środowiska.

Przykładem jest Fundacja WOŚP, która co roku przeprowadza ogólnopolską zbiórkę na rzecz ratowania zdrowia i życia dzieci.

Rola wolontariatu w organizacjach non-profit

Wolontariat stanowi podstawę funkcjonowania organizacji non-profit, umożliwiając im realizację celów społecznych. Osoby angażujące się w wolontariat wnoszą cenny wkład, ofiarując swój czas i umiejętności bez oczekiwania na zapłatę.

Rola wolontariuszy w takich organizacjach jest różnorodna:

• wsparcie działań statutowych,
• uzupełnienie zasobów kadrowych,
• źródło motywacji i zaangażowania,
• aspekty prawne wolontariatu.

Wsparcie działań statutowych:

• biorą udział w projektach mających na celu poprawę warunków społecznych,
• pomagają przy organizacji wydarzeń charytatywnych,
• świadczą pomoc osobom potrzebującym.

Uzupełnienie zasobów kadrowych:

• wypełniają braki w strukturze organizacyjnej,
• dostarczają specjalistyczną wiedzę oraz umiejętności,
• przyczyniają się do obniżenia kosztów działalności.

Źródło motywacji i zaangażowania:

• budują społeczne zainteresowanie działaniami organizacji,
• promują ideę wolontariatu,
• podnoszą świadomość społeczną.

Aspekty prawne wolontariatu:

• regulowane są przez ustawodawstwo o działalności pożytku publicznego,
• oparte na formalnych porozumieniach z wolontariuszami,
• gwarantują ochronę praw ochotników.

Wolontariat to kluczowy mechanizm wspierający organizacje non-profit w efektywnej realizacji ich misji społecznej.

Jak założyć organizację non-profit?

Proces zakładania organizacji non-profit obejmuje kilka istotnych kroków prawnych i organizacyjnych. Oto wskazówki, jak to zrobić:

1. wybór formy prawnej
   najpierw zdecyduj, czy chcesz założyć stowarzyszenie czy fundację. Do utworzenia stowarzyszenia potrzebne są co najmniej trzy osoby, natomiast fundację może stworzyć jedna osoba,
2. przygotowanie dokumentów
   zgromadź niezbędne dokumenty:
   • statut organizacji,
   • uchwałę o jej powołaniu,
   • informacje o członkach założycielach,
   • listę założycieli.
3. rejestracja w KRS
   złóż wniosek do Krajowego Rejestru Sądowego, dołączając:
   • formularz KRS-W,
   • statut,
   • uchwałę założycielską,
   • potwierdzenie wniesienia opłaty sądowej.
4. uzyskanie numeru NIP i REGON
   po rejestracji w KRS wystąp o nadanie numerów identyfikacyjnych w odpowiednich urzędach,
5. otwarcie rachunku bankowego
   załóż konto bankowe przeznaczone dla działalności non-profit.

Nie zapomnij jasno określić celów statutowych oraz zaplanować źródła finansowania swojej organizacji.

Finansowanie organizacji non-profit

Finansowanie organizacji non-profit odgrywa kluczową rolę w ich funkcjonowaniu, pozwalając im realizować założone cele i angażować się w działalność społeczną. Organizacje te pozyskują fundusze z różnorodnych źródeł, które można sklasyfikować na kilka głównych grup.

Główne kanały finansowania obejmują:

• dotacje publiczne,
• darowizny,
• zbiórki publiczne,
• sponsoring,
• składki członkowskie,
• działalność odpłatna.

Dotacje publiczne obejmują pieniądze z budżetu państwowego, środki przyznawane przez samorządy oraz wsparcie z Ośrodków Wsparcia Ekonomii Społecznej (OWES).

Darowizny obejmują wpłaty od osób fizycznych, finansowe wsparcie od firm i przedsiębiorstw oraz darowizny rzeczowe.

Zbiórki publiczne obejmują kwesty uliczne, kampanie crowdfundingowe oraz wydarzenia charytatywne.

Sponsoring obejmuje pomoc finansową ze strony przedsiębiorstw, strategiczne partnerstwa biznesowe oraz granty otrzymane od prywatnych instytucji.

Składki członkowskie obejmują regularne opłaty uiszczane przez członków stowarzyszeń oraz opłaty związane z przynależnością do organizacji.

Działalność odpłatna obejmuje sprzedaż usług zgodnych z misją organizacji, organizację płatnych szkoleń i warsztatów oraz produkcję oraz sprzedaż wyrobów.

Istotnym jest, aby wszystkie zgromadzone środki były przeznaczone na realizację misji społecznej, unikając podziału zysków pomiędzy członków organizacji.

Regulacje prawne dotyczące organizacji non-profit w Polsce

Polskie przepisy dotyczące organizacji non-profit wyznaczają zasady ich funkcjonowania, rejestracji oraz działalności. Kluczowym aktem prawnym jest ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, która szczegółowo opisuje sektor NGO.

Podstawowe elementy regulacji obejmują:

• ramy prawne działalności,
• rejestracja i nadzór,
• ograniczenia prawne,
• źródła finansowania,
• wolontariat.

Ramy prawne działalności obejmują określanie statusu organizacji pozarządowej, zasady prowadzenia działań zgodnych ze statutem oraz warunki uzyskania statusu organizacji pożytku publicznego.

Rejestracja i nadzór wymagają obowiązkowego wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego, spełniania formalnych wymogów dokumentacyjnych oraz przestrzegania zasad kontroli i sprawozdawczości.

Ograniczenia prawne to zakaz prowadzenia działalności komercyjnej, wymóg przejrzystości finansowej oraz wykluczenie niektórych podmiotów z działalności pożytku publicznego.

Źródła finansowania regulują dotacje publiczne, zasady przyjmowania darowizn oraz przepisy podatkowe dla organizacji non-profit.

Wolontariat obejmuje podstawy prawne współpracy z wolontariuszami, ochronę praw osób podejmujących wolontariat oraz zawieranie umów dotyczących pracy wolontariackiej.

Ustawa precyzyjnie definiuje ramy prawne, które pozwalają organizacjom non-profit realizować cele społeczne w sposób przejrzysty i odpowiedzialny.

Wyzwania i przyszłość sektora non-profit

Sektor non-profit stoi przed licznymi wyzwaniami, które będą miały istotny wpływ na jego rozwój w nadchodzących latach. Kluczowe obszary wymagające uwagi obejmują:

• transformację cyfrową,
• zrównoważone finansowanie,
• profesjonalizację zarządzania,
• współpracę międzysektorową,
• adaptację do zmian społecznych.

Transformacja cyfrowa

• należy szybko adaptować się do nowoczesnych technologii,
• narzędzia internetowe mogą znacząco ułatwić proces pozyskiwania funduszy,
• ważne jest opracowanie skutecznej strategii komunikacji w świecie cyfrowym.

Zrównoważone finansowanie

• istotna jest dywersyfikacja źródeł przychodów,
• wprowadzenie innowacyjnych modeli finansowania ma kluczowe znaczenie,
• przejrzystość w wydatkach powinna być priorytetem.

Profesjonalizacja zarządzania

• konieczne jest podnoszenie umiejętności kadr kierowniczych,
• nowoczesne metody zarządzania projektami warto wdrażać na szeroką skalę,
• długofalowa strategia rozwoju okazuje się nieodzowna.

Współpraca międzysektorowa

• zacieśnienie relacji z sektorem biznesowym przynosi korzyści obu stronom,
• realizacja wspólnych inicjatyw społecznych wzmacnia partnerstwa,
• warto dzielić się wiedzą i zasobami dla ogólnego dobra.

Adaptacja do zmian społecznych

• powinniśmy szybko reagować na ewoluujące potrzeby społeczne,
• elastyczność celów statutowych staje się koniecznością,
• tworzenie trwałych systemowych rozwiązań to klucz do sukcesu.

Przyszłość organizacji non-profit wymaga nieustannego dostosowywania się do zmieniających warunków, jednocześnie pozostając wiernym swojej podstawowej misji społecznej.